نقطه در ترکیب بندی ساده ترین و تجزیه ناپذیرترین عنصر است. نقطه مبدا پیدایش فرم می باشد. وجود یک نقطه، مبین مکانی در فضاست.
معمول ترین شکلی که می توان برای نقطه قائل شد گرد بودن است. نقطه ی چهارگوش یا مثلثی شکل به ندرت در طبیعت پیدا می شود (نقطه در معنای عام) کوچک و بزرگ بودن یک نقطه، بسته به اینکه در چه فضایی قرار گرفته ارزیابی می شود.
نقطه ممکن است در سطح مطرح شود یا بصورت حجم و سه بعدی در فضا وجود داشته باشد. از نظر ریاضی، نقطه عنصری ست که هیچ گونه بعدی ندارد و فضایی را اشغال نمی کند و از محل تلاقی دو خط، نقطه تشکیل می شود. نقطه همچنین کوچکترین نمود بصری یک عنصر تصویری ست ( یک نقطه در الفبا، یک برگ در فضا، یک گوی در آسمان، یک لکه روی دیوار، یک گل سرخ در فاصله ی کافی، یک ردپا بر روی برف، یک چراغ روشن در شهر و…) نقطه ، هرکجا که باشد خواه به صورت طبیعی یا مصنوع دست انسان، چشم را شدیدا به خود جلب می کند. در نتیجه، نقطه به منزله ی یک عنصر تصویری قوی می تواند برای نشان دادن مفهوم” تأکید” مورد استفاده قرار گیرد. با تکرار نقطه، در ترکیب های متنوع و متعدد، می توان مفهوم” ریتم” را شناخت.
با تجمع و تفرق نقطه ها در یک ترکیب جدید، مفهوم” انبساط و انقباض” را می توان نمایش داد. ژرژ-پیر سورا _ Georges-Pierre Seurat – نقاش امپرسیونیست فرانسوی، در نقاشی های خود با تکنیک پوینتیلیست_ Pointillist _ یا نقطه چینی، ( این پدیده، یعنی ادغام نقطه ها)، دستگاه بینایی انسان را آزمود. نقطه ی مدور، انرژی تصویری متراکمی را در درون خود زندانی کرده، برعکس نقطه ای به شکل مربع یا مثلث یا شکل های مشابه، انرژی تصویری را در جهت یا جهات اضلاع خود هدایت می کنند.
نقطه در ترکیب بندی:
درتعريف رياضی نقطه مکانی است در فضا (فاقد طول عرض و ارتفاع ) و در تعريف تجسمی کوچکترين عنصر تصويری است که در اولين تماس قلم بر کاغذ شکل می گيرد.
1- در ترکيب بندی نقطه آن بخش از ترکيب است که دارای تمرکز بوده و ديد را به خود جذب می کند.
2- يک نقطه تنها در يک کادر تمام انرژی کادر را به خود جذب می کند.
3- حال اگر نقطه ديگری را در قسمتی ديگر از کادر اضافه کنيم . دو نقطه بر يکديگر انرژی وارد کرده و يک خط انرژی را تشکيل می دهند. در نتيجه می توان با ايجاد نقاط مختلف از تمرکز ديد در يک قسمت از ساختار جلوگيری کرد و به ناحيه مورد نظر جلب کرد.
4- پس اولين شرط برای ايجاد تعادل پراکندگی مناسب نقاط در محدوده کادر است . يک ترکيب ضعيف در جای نامناسب نقطه ايجاد می کند و آن نقطه چون وصله ای جدا بر پيکر تابلو می نشيند. برای رفع اين نقص در ترکيب بندی آثارمان بهتر است ابتدا نقاط را خوب پيدا کنيم و آنها را تعديل کنيم .( از شدت آن بکاهيم و يا در ناحيه مقابل نقطه ای ديگر ايجاد کنيم)
5- به پراکندگی نقاط قرمز و نارنجی در اين اثر توجه کنيد. با اينکه از نظر رنگ تضاد شديدی ايجاد کرده اند به خوبی در نواحی مختلف پراکنده شده اند.
6- اگر با ديد غير انتزاعی به اين تابلو بنگريم چهرهء انسانها مهمترين نقطهای تمرکز هستند. پس از آن تضاد تيرگی و روشنی بيشترين انرژی را داراست.
* نکته :
هدف ما از ارايه اين مطالب آموزشی قوی تر شدن ديد تجسمی شما ست . وتنها از ديد ساختار قانونمند به هنر می نگرد نه از ديد حس و معنا که اين جنبه ای است متفاوت . که شايد در بسياری موارد از قواعد پيروی نکند.
با جعبه جادو همراه باشید. این مطلب ادامه دارد…
برای مطالعه و یادگیری کامل مبحث ترکیب بندی به لینک زیر مراجعه نمایید.